E ko te hautapu, he rite ki te kai nā Matariki! Matariki hunga nui, te mātahi o te tau. Nau mai rā!

Read this press release in English

Visitors in the Matariki Experience, 2022. Photo by Daniel Crichton-Rouse. Te Papa

Ka tū te whakarewanga ake o te hararei ā-motu tuatahi o Matariki ki Te Papa i te atapō o te Rāmere te 24 o Pipiri.

Ko te tau tuatahi tēnei ka tū tētahi rā okioki mā te motu whānui ki te whakanui i a Matariki ki Aotearoa. Ko te Tau Hou Māori tēnei, e tū ana i te paunga o ngā rā o Hine-takurua, nō muri atu i te rewanga ake o te kāhui whetū o Matariki.

Ka huihui te Pirimia, a Jacinda Ardern rātou ko ngā tohunga i mua i te huakanga o Tamanuiterā ki te tāpae i te hautapu. Otirā, he tuatahitanga tēnei ki te ao whānui, arā, ko te hararei ā-motu tuatahi i takea mai i te ao Māori.

Ka whakatuwhera hoki te whare taonga nei i tētahi whakaaturanga pāhekoheko i te 11 o Pipiri, ā, ka whakahaerehia ngā kaupapa ā-whānau mai i te 24 o Pipiri ki te 3 o Hōngongoi.

Neke atu i te 20 tau a Te Papa e whakanui ana i a Matariki, ā, hei tā te Kaihautū, hei tā Tākuta Arapata Hakiwai, ko te whakatutukinga tēnei o tētahi wawata nui, arā, ko te whakatūnga o tētahi rā okioki ā-motu e whakanui ana i a Matariki.

“I te roanga o ēnei tau e 20, kua whakapuaki ngā iwi i tō rātou hiahia kia whakanuia a Matariki e te motu whānui o Aotearoa.”

“He nui te hunga kei te pae o ō tātou mahara i tēnei tau e titiro whakararo mai ana ki a tātou i runga i te ngākau harikoa i te mea, kei te huihui te motu whānui ki te whakamānawa i a Matariki,” te kī a Tākuta Hakiwai.

Ko te whakarewanga ake o te kāhui whetū o Matariki tēnei, arā, ko te mātahi o te tau ki te huhua o ngā iwi Māori o Aotearoa. Ka huihui te tangata, ka maharatia te onamata, ka mānawatia te inamata, ka manakotia te anamata.

“Ahakoa e whakanuia ana te kāhui whetū o Matariki e te ngā iwi maha huri noa i te ao, kua takea mai te mātauranga me ngā tikanga tuku iho o tēnei kaupapa i te ao Māori me tō tātou taiao tonu,” te kī a Tākuta Hakiwai.

Hei tā te Tumu Whakarae o Te Papa, hei tā Courtney Johnston, nō Te Papa anō te hōnore ki te whakatū i te whakarewanga ake o te kaupapa ki reira.

“Kei te hiahia mātou kia kitea whānuitia tēnei kaupapa e te tokomaha. Ka huihui tātou i raro i te kaupapa o Matariki, kei te whakapiki ake tātou i tō tātou mōhiotanga ki te ao Māori, ā, kei te whakanuia hoki tō tātou tūnga motuhake i te ao.

Ko te hautapu, he umu kai hei whāngai i ngā whetū o Matariki. Ka hukea te hautapu, ka rewa take e kohukohu i ngā kai o te umu, ka whāngaia ngā whetū. Ka kite ngā tohunga i te putanga ake o te kāhui whetū, ka whakapuakina ngā kōrero mō te tau hou. Tekau mā rua ngā tohunga e takitaki ana i ngā karakia, ā, ka whakapuaki a Ahorangi Rangi Matamua i ngā kōrero.

Ka whakapāhotia te hautapu ki ngā momo ara pāpāho, ā, ka whakapāhotia hoki ngā whakaritenga i taua wā tonu ki matariki.net.nz.

Mānawatia a Matariki 11 o Pipiri – 21 o Hereturikōkā

Hei whakanui i tēnei rā okioki ā-motu hou, ka tū tētahi whakaaturanga pāhekoheko mō Matariki ki Te Papa ki te whakatītina i te kaupapa o te Tau Hou Māori ki te ngākau o ngā tāngata katoa. Ko ngā kaupapa nui ko: maharatia, mānawatia, manakotia. Ka tuwhera te whakaaturanga o Matariki ā te Rāhoroi te 10 o Pipiri, ka kati ā te Rātapu te 21 o Hereturikōkā. Kāore he utu.

Ngā kaupapa o Matariki 24 o Pipiri – 3 o Hōngongoi

Ko ngā kaupapa utu-kore mā te whānau ēnei: ko ngā pū kōrero, ko ngā mahi mā ngā tamariki, ko ngā kaupapa rongoā, ko ngā whakaari nā te NZSO, ā, ka tū hoki a Maisey Rika rāua ko Troy Kingi ki te waiata.

Mō ētahi atu pārongo e pā ana ki ngā kaupapa me ngā rauemi mō Matariki haere ki tepapa.nz/matariki.

Whakaahua

Tikiake ngā whakaahua

  • Matariki 1. Visitors share aspirations for community, whānau and nature in the Mānawatia a Matariki exhibition at Te Papa. Photo credit: Te Papa

  • Matariki 2. Visitors hang up their aspirations for Matariki, under the watchful eye of Tawhirimātea. The name “Matariki” is a shortening of the phrase Ngā mata o te ariki o Tāwhirimātea – the eyes of the god Tāwhirimātea. Photo credit: Te Papa

  • Matariki 3. Visitors use wool to trace how they will spend their Matariki holiday

  • Matariki 4. Te Papa’s Mānawatia a Matariki exhibition where visitors can remember the past, celebrate the present and hope for the future. Photo credit: Te Papa

  • Matariki 5. Gather with whānau and share aspirations for the year ahead in Te Papa’s Mānawatia a Matariki exhibition. Photo credit: Te Papa

  • Matariki 8. Professor Rangi Matamua looks to Matariki at Te Papa’s 2021 hautapu ceremony. Photo credit: Te Papa

  • Matariki 7. Te Papa’s Lee Johnson with the kai he prepared for Te Papa’s 2021 Matariki hautapu ceremony. Mr Johnson will prepare the kai for this year’s hautapu. Photo credit: Te Papa

  • Matariki 6. Ceremonial kai from Te Papa’s 2021 Matariki hautapu ceremony. The kai relates to different stars in the Matariki cluster, representing fresh water, salt water, kai from the ground and the air. Photo credit: Te Papa

Ngā mahi hei whakanui i a Matariki i te kāinga

  1. Whakatūria tētahi hākari i te taha o ngā hoa me te whānau.

  2. Whakakāngia tētahi kānara hei tohu mahara ki ngā mate o te tau

  3. Tuhia ō tūmanako, ō wawata me ō whāinga nui mō te tau e heke mai ana

  4. E puta ki waho! Titiro ake ki ngā whetū – kei te kite koe i a Matariki?

  5. Tākarohia ngā kēmu, whakapuakina ngā kōrerorero. He kaupapa ngahau a Matariki hei whakanui i te taha o ō tino tāngata.

  6. Whakakotahihia tō hapori, ā, whakatūria tētahi tikanga e whai ana i ngā whakaaro o runga ake nei.

Kaimahi pāpāho

Kate Camp, Kaiwhakahaere Whakapā
kate.camp@tepapa.govt.nz
029 601 0180 (+64 29 601 0180)