Nō te atatū, ka tū te karakia mō te whakatuwheratanga o te whakaaturanga whakahirahira o Te Papa, arā, ko Te Taiao Nature. Ka whakakotahi te maha o ngā iwi mō ngā karakia, ka mihia hoki ā rātou taonga e whakaatuhia ana i roto i tēnei whakaaturanga.
He whakaaturanga pūmau hou a Te Taiao Nature ki Te Papa. Kua whiria te mātauranga pūtaiao me te mātauranga Māori kia puta mai ai tēnei kaupapa nō Aotearoa taketake.
Ka huakina ngā tatau a Te Taiao Nature ki te iwi whānui ā te Rāhoroi, te 11 o Haratua. He whakaaturanga utukore tēnei.
Ko Te Taiao Nature te whakahoutanga nui rawa o Te Papa nō tōna orokotīmatanga i tērā 21 tau. E $12 miriona tāra te nui o te pūtea i whakapaua ki te kaupapa. I kapi te whakaaturanga o mua i te marama o Paengawhāwhā i te tau 2018.
Kotahi mano e whā rau mita-pūrua te rahi o te whakaaturanga. Mai i te niho mātātoka o te mokoweri ki te hua moa, kāore anō kia kitea e te iwi whānui te 1,200 o ngā taonga e whakaatuhia ana.
He nui tonu ngā wheako motuhake hei mahi mā te manuhiri, arā, ka rangona te kakara o te kākāpō, ka whakatairitehia tō taumaha ki tērā o te moa nunui, ka taea hoki te waihanga mai i tō ake ngaru tipua.
Hei tā te Kaiwhakahaere Matua o Te Papa, hei tā Geraint Martin, he rā whakahirahira tēnei ki te whare taonga.
"He taumata anō te whakaaturanga o Te Taiao Nature i roto i ngā mahi a ngā muhiama mō te reanga hou."
"He wāhi torotoro tēnei, kī pai ana i ngā mea whakamīharo hei whakaohooho i te hinengaro pākikī. Ko te tāhuhu ko te mātauranga pūtaiao o te ao hou me ngā taonga kāmehameha o te muhiama."
"Kei te whakatairangatia te rerehua, te mana me te ahurei o Aotearoa, ko te tūmanako ka whakahaua te tangata ki te aronui atu anō ki tō tātou taiao."
I tae mai a Hōnore Carmel Sepuloni ki te whakatuwheratanga hei kanohi mō te kāwanatanga.
Hei tā Minita Sepuloni, "He mea whakahirahira te tuituinga o te mātauranga o te iwi taketake ki tērā o te ao pūtaiao. Kāore e kore, ka hou te rongo mō tēnā āhuatanga motuhake rawa huri noa i te ao."
"E hia kē nei ngā tāngata ka kuhu mai ki ēnei whakaaturanga hou i roto i ngā tau e heke mai ana, ka rongo ngā reanga hou i ngā take nui o te wā e pā ana ki te taiao, ka whakahaua rātou ki te tiaki i ō tātou moana, i ō tātou whenua hoki."
Ko Frith Williams, nō Te Papa, te kaiārahi o tētahi o ngā rōpū e whakawhanake ana i tēnei whakaaturanga i ngā tau e toru kua pahure.
Hei tā Ms Williams, "Ko Te Taiao Nature tētahi o ngā tino whakaaturanga ki ngā manuhiri. He tirohanga hou tēnei ki te taiao, ko te tūmanako, ka kitea ngā hua i roto i ngā mahinga o te tangata i te ao tūturu."
"Kei te karangahia tātou e tēnei whakaaturanga ki te tū hei kaitiaki o ēnei motu motuhake."
Hei tā Ms Williams anō, "He nui tonu ngā mahi i roto i te whakaatūranga: hei mātakitaki, hei rāwekeweke, hei rongo mā te ihu hoki. Ko te manuhiri kē te kaiārahi, e mōhio ai rātou he wāhi anō tātou o te taiao."
Mai anō i te tīmatanga, he kaitautoko matua a EQC rātou ko Te Pū Ao GNS Science o te whakaaturanga.
Hei tā te Tumuaki o EQC, hei tā Sid Miller, kei te harikoa ia ki te kite i ngā kaupapa i roto i tēnei whakaaturanga.
"Koa katoa mātou ki te hoatu pūtea ki ngā wāhanga e whā o te whakaaturanga o Te Taiao Nature, arā, ko te whare rū tētahi. Ka rongo ngā manuhiri i ngā āhuatanga tūturu o te pānga mai o te rū whenua."
"Kei te akiaki mātou i te iwi whānui ki te kite i te whakaaturanga rā, ki te ako anō mō te rū whenua me ngā momo parekura o te taiao me ngā huarahi e noho haumaru ai rātou i roto i ō rātou kāinga i aua wā."
He wāhi nui tō Te Pū Ao i te waihangatanga o ngā whakaaturanga o Active Land, arā, ko te whakaaraanga ake ā-kiriata o te puia tipua o Taupō, arā, ko te puia nunui o te ao i puta mai ai te Moana o Taupō.
Hei tā te Tumuaki o Te Pū Ao, hei tā Ian Simpson, ko te wā tuatahi tēnei ka rumakina te tangata i roto i te roanga me te hōhonutanga o te whakawhanaketanga o te taiao o Aotearoa i roto i te whakaaturanga kotahi.
"Kei te whakaaturanga o Te Taiao, kua tūhonotia ngā putanga hou o te ao pūtaiao ki te mātauranga Māori, ā kei te tino kitea ngā hua. Ka whanake mai tō tātou whenua, arā, ko Te Riu-a-Māui i mua tonu i ngā kanohi o te tangata, ka taea te waihanga mai i tō ake ngaru tipua, ka rangona hoki te wehi o te hūnga o te puia i hua mai ai Te Moana o Taupō."
Neke atu i te kotahi rau ngā kaipūtaiao o Te Papa me ētahi atu wāhi i āwhina ki te waihanga mai i Te Taiao Nature, ahakoa te kaupapa, mai i te rū whenua ki te pūrātoke ka kitea te hōhonu o te puna mātauranga.
He nui anō ngā mātanga o te ao Māori i whai wāhi mai ki te kaupapa, mai i ngā kōrero tuku iho mō ngā matau hī ika māori ki ngā puia o Aotearoa. He reo rua ngā tuhinga katoa o roto.
He tini anō ngā ringatoi nō ngā tōpito katoa o Aotearoa i toro atu i ō rātou ringa ki te whakanikoniko i te kaupapa, arā, ko ngā ringatārai tauira, ko ngā kaipurupuru kīrehe, ko ngā ringatā pakiwaituhi tāoreore, ko ngā ringatā pikitia, ko ngā ringatuhi me ngā kaiwhakairo.
Ngā wāhanga whakahirahira o tēnei whakaaturanga
Te Ika Whenua | Unique New Zealand
- Hongia te kakara o te kiwi, o te kākāpō, o te karetai... me te pūngāwhā.
- Tirohia te rahi tūturu o tētahi tauira whai huruhuru o te Hōkioi. He manu korehāhā, e 2.6 mita te whānui o te parirau.
- Tirohia te mīharo o te rahi tūturu o te anga kōiwi o te moa. He toa me te uwha.
- Toro atu ki te kōiwi mātātoka tūturu o te moa, whakatairitehia tō taumaha ki tērā o te moa.
Whakarūaumoko | Active Land
- Tomo mai anō ki te whakahoutanga o te whare rū, e rongo ai koe ki ngā mōhiotanga hou mō te rū whenua.
- Mātakina, whakarongo ki tētahi pikitia tūturu rawa te hanga o te hūnga i puta mai ai Te Moana o Taupō.
- Mahia mai tō ake ngaru tipua i roto i tētahi kura wai ngaru.
- Kōwhiria ētahi momo rēhipi mahi toka, e kitea mai ai te pai o tō puia.
Te Kōhanga | Nest
- He kōhanga, e 70 mita pūrua te rahi, e 4 mita te teitei, kua rarangahia ki ngā rawa hangarua. Ka karapotia ngā manuhiri ki ngā waiata me ngā āhua o ngāi manu.
- Kei te whakaatuhia tētahi hua moa kāmehameha tūturu, kāore anō kia kitea e te iwi whānui.
Ngā Kaitiaki | Guardians
- Kei te tūhuratia ngā mahi a Aotearoa hei kaupare atu i ngā wero nui o te taiao: ko ngā riha, ko te kounga o te wai me te huringa o te huarere.
- Toroa tō ringa e hoki whakamuri ai ngā raruraru e pā ana ki te huringa o te huarere i roto i te rūma rumaki matihiko, arā, ko te Climate Converter.
- Tirohia te ngū nunui, koinei anake te wāhi o te ao whānui e kitea ai te katoa o te tinana o tētahi ngū nunui
Close te reo Māori text