Hānuere 1806: Ka hoatu te tohutoa
Ka whakaritea e te Kāwana o Niu Haute Wēra, e Philip Gidley King, kia hanga he tohutoa hei tohu i te haerenga a Te Pahi ki Poihākena, e toru marama nei te roa. Tērā pea he mea hanga i ngā pouaka wāti e rua nā John Austin, he mauhere kaihanga tohutoa.
Ka hiahia a King kia whiwhi tōna koroni ki ngā rawa i ā Te Pahi, māna hoki ngā kaipatu tohorā, ngā kaihokohoko i Pēwhairangi e tauārai. He tikanga hoki tā Te Pahi ko te whakaū i te mahi tauhokohoko me te whiwhi hangarau hou.
...
Expand te reo Māori text
Hānuere 1806: Ka hoatu te tohutoa
Ka whakaritea e te Kāwana o Niu Haute Wēra, e Philip Gidley King, kia hanga he tohutoa hei tohu i te haerenga a Te Pahi ki Poihākena, e toru marama nei te roa. Tērā pea he mea hanga i ngā pouaka wāti e rua nā John Austin, he mauhere kaihanga tohutoa.
Ka hiahia a King kia whiwhi tōna koroni ki ngā rawa i ā Te Pahi, māna hoki ngā kaipatu tohorā, ngā kaihokohoko i Pēwhairangi e tauārai. He tikanga hoki tā Te Pahi ko te whakaū i te mahi tauhokohoko me te whiwhi hangarau hou.
Takiwā o 1810: Ka ngaro te tohutoa
I te tau 1810, ka pā te kino ki Te Taitokerau. Ka wepua te tamaiti a tētahi rangatira o runga i te Boyd, he waka utanga. Nā, ka rapu utu, parekuratia ana te katoa o ngā tāngata eke. Ka whakapaetia hētia a Te Pahi.
Kia ea tonu te mate – pāhuatia ana te motu a Te Pahi e ngā kaipatu tohorā, ka patua me te mea e 60 Māori. Nō te tārukenga, ka taotūtia kinotia a Te Pahi, ka ngaro te tohutoa.
Ka ngaro te tohutoa ki hea?
Ka ngaro mārika te tohutoa a Te Pahi mai i ngā tau 1810 ki 2014. Kotahi anō te wā i kōrerotia ai, ki tētahi ōhākī i Ahitereiria i te tau 1899. He mea huna tāna hokinga atu i Pēwhairangi ki Ahitereiria.
Paengawhāwhā 2014: Ka puta ake anō te tohutoa
I te tau 2014, ka puta ake anō te tohutoa i te whare mākete o Sotheby’s ki Poihākena. Ka kimi tikanga ture a Ngāpuhi kia kaua ai te hoko, tērā kei riro atu anō ki tētahi kaikohi tūmatawhāiti.
I te rā hoko, ka ngeri a Ngāpuhi i waho o te wāhi mākete. I taua wā tonu, tuku ngātahitia ana he tono e Te Papa me Tāmaki Paenga Hira i runga i te reo tautoko a Ngāpuhi – nā, ka toa.
Whiringa-ā-rangi 2014: Ka hoki mai te tohutoa
Nō te marama o Whiringa-ā-rangi 2014, i Pēwhairangi, ka whakatauria e ngā uri te tohutoa a Te Pahi. Nō muri, ka hoatu ki ngā ringa o Te Papa me Tāmaki Paenga Hira, hei ngā kaitiaki hou.
I tēnei wā, ko Te Papa te kaitiaki o te tohutoa a Te Pahi – he whakamānawa hoki i tētahi rangatira mana nui, he tohu piringa tata i waenganui i ngā iwi e rua.
Gallery
Please expand the English text for a slideshow in both te reo Māori and English.
Te Tohutoa
Te Tohutoa a Te Pahi ki Collections Online
Close te reo Māori text